de eerste steden

ZO VADER ZO ZOON


Er was eens een temperamentvolle (lees driftige), roodharige Noorman. Hij werd niet voor niets, Erik de Rode genoemd. En hoewel je hem een echte Noorse staatsburger kon noemen, werd hij toch het land uitgezet, wegens moord. In die tijd heette dat trouwens een verbanning.

Wat doe je dan als staatloze? Simpel, veel van zijn landgenoten verhuisden naar IJsland om een nieuw bestaan op te bouwen. Dus volgde hij hun voorbeeld.

Hij kreeg het daar goed voor elkaar. Hij trouwde met Thjodhild, een afstammelinge van Ierse koningen, dus een schoonfamilie, die hoog op de maatschappelijke ladder stond. Dat was natuurlijk meteen goed voor Eriks reputatie.



Een Viking tijdens het Vikingweekend 2009 in het Archeon.

Bron: Wikipedia
Fotograaf: Dirk Beyer

Helaas kreeg hij ook in IJsland ruzie, die eindigde met moord en doodslag en wéér werd hij voor het gerecht gesleept. In die tijd bestond dat slechts uit een groot kampvuur en een hoop mensen. Een of twee keer per jaar kwamen de Vikingen bijeen om conflicten op te lossen en eventueel straffen uit de delen. Zo'n volksvergadering werd een thing genoemd. Op IJsland heette het de Allthing en werd gehouden op een plaats die Thingvellir heet.


Weer werd Erik verbannen. Dit keer voor drie jaar. Wat moest hij nu doen? Terug naar Noorwegen kon hij niet. Maar hij had een plan. Hij had van zeelieden gehoord, dat ze land hebben gezien in het westen, toen ze verdwaald waren op zee. Waarom zou hij dat land niet gaan zoeken? Met zijn schip en een groep vrijwilligers koerste hij naar het westen.

Hij kwam inderdaad land tegen, maar het leek in het begin niet bewoonbaar. Het was een land van sneeuw en ijs, maar hij had toch alle tijd van de wereld en aan de westkust van het land, vond hij vruchtbaar land, die geschikt was voor landbouw. Het was in die tijd ook warmer dan nu. Hij verkende het land en misschien had hij zoiets gedacht van: "Thorverdomme, waarom zou ik in Odinsnaam weer in IJsland gaan wonen, terwijl ik hier hoofdman kan zijn en niemand mij meer kan wegsturen."

Maar ja, om nu alleen met een groep mannen daar te gaan wonen, terwijl vrouw en kinderen op hem zaten te wachten. Er moesten IJslanders naar zijn land komen, dus doopte hij het ijzige land, Groenland om het aantrekkelijk te laten klinken en keerde naar het veel groenere IJsland terug, om mensen te zoeken die met hem mee wilden.

Veel mensen hadden hier wel oren naar. Heel IJsland was immers al bezet en er waren genoeg mensen, die geen eigen stuk land hadden.


Groenland kan best wel groen zijn in de zomer.
Bron: Wikipedia
Fotograaf: Tappert

Honderden mensen stampten 25 schepen vol, met alles wat ze konden meenemen en volgden Erik naar het westen. Ze kwamen in een storm terecht en maar veertien schepen haalden Groenland. Anderen waren misschien teruggegaan, of lagen op de bodem van de zee. In Groenland ontstond onder Eriks leiding een welvarende nederzetting.

Op een dag kregen ze bezoek, onder andere Bjarni. Hij vertelde Erik en zijn medekolonisten, dat hij was verdwaald in de mist en dat hij in het westen, onbekende landen had gezien, maar nooit aan wal is gegaan. Leif, de zoon van Erik was nieuwsgierig naar die landen en wilde ze gaan zoeken, maar hij was nog maar een kind en hij moest wachten.

LEIF DE GELUKKIGE

De Skalholtkaart uit 1570
Bron: Wikipedia
Tekenaar: Sigurd Stefánsson

Veertien jaar later kocht Leif de boot van Bjarni en verzamelde mannen, die met hem mee op ontdekkingsreis wilden gaan. In het westen kwamen ze inderdaad land tegen, maar dit was een kaal en bar oord, dat bestond uit platte rotsen. Daarom noemde Leif het Helluland wat platterotsenland betekend.

Hij vaarde verder en ontdekte een ander land, dat helemaal bedekt was met bossen. Dit was een prachtige ontdekking voor de Groenlanders, omdat bomen in Groenland niet meer worden dan struiken. Dit land had ook witte zandstranden en worden de wonderstranden genoemd. Hij doopte het Markland, wat woudland betekent.

Zoals alle goede dingen bestaan uit drie, vond hij ook nog een grasland. De dauw zou zoet smaken, en er zouden wilde zoete druiven groeien. Dit is een geschikte plek voor een nederzetting, moet Leif gedacht hebben en noemde het Vinland.

Hij verkende het land voor hij naar Groenland terugkeerde, om het nodige te regelen. Maar voor hem zat het avontuur erop. Zijn vader, Erik de Rode stierf en Leif volgde hem op als hoofdman. Nooit meer zou hij naar Vinland gaan.

THORVALD ERIKSON

Leifs broer Thorvald nam de leiding van Vinland op zich. Er kwamen niet veel vrouwen naar Vinland, een van hun heette Gudrid de Reizigster. Zij was ook de enige, die in het nieuwe land moeder werd. Haar zoon Snorri, was de eerste Europeaan, die in Amerika geboren werd, en zou dat ook eeuwenlang de enige zijn.

Op een dag ontdekten de Vikingen, dat ze niet de enige mensen in Vinland waren. Algauw kwamen ze in contact met de Indianen, die Skraelingen werden genoemd. In het begin ging het goed tussen de twee volkeren en werd er zelfs handel gedreven, maar op een gegeven moment kwamen ze in conflict.

Een verhaal vertelt, dat Thorvald negen Indianen in hun slaap overviel en er acht doodde, de negende wist te ontsnappen. Die haalde natuurlijk zijn vriendjes erbij, en de Vikingnederzetting werd aangevallen. Maar waarom zou iemand zomaar slapende mensen aanvallen? Ik heb ook een ander verhaal gehoord. Het conflict zou over melk gegaan kunnen zijn.

Melk is bedoeld voor baby's en het is eigenlijk heel onnatuurlijk om als volwassene melk te drinken. Volwassen mensen en dieren worden ziek van melk. Europeanen en dus ook de Vikingen kunnen melk wel verdragen, omdat ze hun koeien, geiten of wat ze ook als vee hadden al eeuwenlang molken.



Een vikingvrouw tijdens Historic Amsterdam 2009.

De Indianen konden niet tegen melk. Dus toen de Vikingen, zich van geen kwaad bewust hun melk lieten drinken, werden ze doodziek. Ze dachten dat de vreemdelingen hun wilden vergiftigen. Oeps!

Een ander verhaal verteld dat de Indianen de nederzetting een keer aanvielen, toen de mannen van huis waren en er alleen vrouwen waren. Een van de vrouwen ging met ontbloot bovenlijf en een of twee zwaarden de Indianen te lijf. Die dachten dat ze het met een boze geest te doen hadden en vluchtten weg.

Hoe dan ook, het was niet veilig om daar al te lang te blijven en de Vikingen verlieten Vinland. Ze zullen nog wel regelmatig terug zijn gegaan naar Markland om hout te halen, dus Leifs reis was niet voor niets.